Potreba za duhovnošću uvijek je zauzimala posebno mjesto u čovjekovom životu. Radi ispunjenja te potrebe ljudi su uvijek tragali za načinom koji bi bio adekvatan za ispunjenje te sastavne čovjekove dimenzije. Izgradnja vjerskih objekata, upravo, predstavlja jedan od tih načina. Vjerski objekti nisu samo građevine, već su pojavni oblik koji hiljadama godina ilustrira ono ”unutrašnje”. Vjerski objekti predstavljaju čovjekovu želju za smislom, kulturnu baštinu koja se prenosi sa generacije na generaciju, koje zajednice i grupe iznova stvaraju kao odgovor na svoj ambijent, svoju interakciju sa prirodom i svojom historijom, očuvanje identiteta i kontinuiteta i promovisanje viših vrijednosti. U ovome članku upoznat ćemo Vas sa historijatom nekoliko najpoznatijih tuzlanskih vjerskih objekata, koji stoljećima stoje jedni uz druge i time svjedoče o promovisanju poštivanja kulturne raznolikosti i ljudske kreativnosti.
Džindijska (Huseina Čauša) džamija
Izgrađena u 16. stoljeću, spada u red najznačajnijih objekata islamske arhitekture iz osmanskog perioda. Sagradio ju je Mustafa Džindija, a ime nosi i po svom prvom obnovitelju Huseinu Čaušu. Džindijska džamija je tipičan predstavnik originalne bosanske arhitekture kada je riječ o bosanskim džamijama. Nalazi se u Džindić mahali koja je, prema predajama i zapisima, bila jedna od najnaseljenijih tuzlanskih mahala. Posebnost ove mahalske džamije ogleda se u njenoj skromnosti, a istovremeno je dragulj bosanske arhitekture. Više puta je renovirana, ali je uvijek zadržavala provobitni izgled. Kvadratnog je oblika i ima vrlo dekorativna drvena vrata na dva kanata. Zidana je od ćerpića s tim što je okvir oko vrata sveden na čemer kamena od miljevine. Mihrab u zidu je vrlo malen bez dekoracije, a ćurs minber i mahfil su drvene izrade. Krov na četri vode je prilično visok i pokriven crijepom. Interestano da se gornji dio iznad sofa oslanja na osam drvenih stubova, koji su obrađeni u rezbarenju što predstavlja rad tadašnjih majstora. Uz džamiju se nalazi prislonjena drvena munara. Oko džamije se nalazi harem sa nekoliko starijih kamenih nišana. S lijeve strane džamije nalaze se dva velika nišana s turbanima.S desne strane do ulaza u džamiju nalazi se mezar ograđen ukrasnom željeznom ogradom, sa santračem i nišanima, visine oko 2m, bez natpisa. U decembru 2018.godine Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine donijela je odluku o proglašenju Džindijske džamije nacionalnim spomenikom.
Saborni hram Uspenja Presvete Bogorodice u Tuzli
Saborna crkva je građena osam godina, u periodu od 1874. do 1882. godine. U augustu 1882. godine, crkva je dovršena i posvećena Uspenju Presvete Bogorodice, dok je jedan paraklis, uz oltar, posvećen sv. Savi. Prva obnova Saborne crkve izvršena је 1909/1910. godine kada je zamjenjen stari gotički zvonik. Druga obnova crkve je izvršena 1925. godine a naredne obnove su rađene 1968. godine, te 90-ih godina 20. stoljeća. Prema konceptu prostorne organizacije, Saborna crkva u Tuzli pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom i oltarskim prostorom. Dimenzije objekta, mjerene sa vanjske strane, iznose: dužina cca 28,64 m i širina cca 13,55 m. Visina objekta, mjerena od nivoa terena do vrha kupole zvonika iznosi cca 34,50 m. Crkva je natkrivena kosim viševodnim krovom. Ikonostas u crkvi je rađen u periodu između 1909. i 1910. godine.Na ikonostasu je predstavljeno dvadeset ikona i Carske dveri sa scenom Blagovijesti.Ikone su umetnute u masivni drveni ram koji zatvara oltarnu pregradu od naosa crkve. Ram je ukrašen plitkim arkadama čija unutrašnjost je obojena zlatnom i plavom bojom. Okviri umetnutih ikona, rađenih tehnikom ulja na platnu, su također obojeni zlatnom bojom. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Heregovine, na sjednici održanoj u julu 2007.godine., proglasila je Sabornu crkvu nacionalnim spomenikom.
Franjevački samostan Sv. Petra i Pavla u Tuzli
Franjevačka crkva i samostan sv. Petra i Pavla u Tuzli su katolička crkva i samostan franjevaca koji predstavljaju arhitektonski kompleks u Franjevačkoj ulici br. 26, Tuzla, pokraj obale rijeke Jale. Samostan je izgrađen 1983. godine, a useljen 1986. Crkvu i samostan projektirao je arhitekt Zlatko Ugljen. Obje su zgrade jedno moderno i lijepo zdanje. U crkvi su tri zvona koja datiraju iz 1927. godine. Orgulje imaju 17 registara, a izgradio ih je graditelj Jenko 1961. godine. Sa unutrašnjim uređenjem crkve počelo se 1989. godine. Postaje križnog puta izradio je hrvatski slikar Ivan Lacković. Postavljene su i blagoslovljene početkom korizme 1990. godine. Veliku oltarnu sliku izradio je 1990. godine Vasilije Jordan. Slika, veličine 420×310 cm, posvećena je Sv. Petru i Pavlu apostolima, zaštitnicima župe. Krajem prošloga stoljeća crkva je oplemenjena sa novim umjetničkim slikama koje je Samostanu poklonio vlč. Mijo Bosankić, svećenik rodom iz ovih krajeva. Riječ je o postajama križnoga puta, djela 14 različih vrsnih akademskih slikara i kipara.
Adnan Šumar, sekretar OMS Tuzla
